ART AUTOMATA

Η παρουσίαση της δουλειάς του Κωστή Τριανατφύλλου μέσα από το ART TOPOS υπήρξε για μας μια σημαντική πρόκληση. Κι αυτό, γιατί δεν θα προσφέραμε τίποτα το καινούριο αν αποτυπώναμε τα δυναμικά μεταβαλλόμενα ενεργειακά γλυπτά του μόνο με απλές στατικές εικόνες, όπως γίνεται συνήθως στους καταλόγους των εκθέσεων.

Τη λύση μας την έδωσαν οι σχετικά πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις στο INTERNET, και συγκεκριμένα οι εφαρμογές Java. Μια πρόχειρη ματιά στους καταλόγους με τα περιεχόμενα του INTERNET μας έδειξε πως η χρήση αυτής της τεχνικής για την εικαστική έκφραση είναι κάτι το εντελώς καινούριο και από την άποψη αυτή το ART TOPOS πρωτοτύπησε.

Θα ήταν όμως λάθος να αντιμετωπίσει κανείς την προσπάθεια αυτή ως επίδειξη ενός τεχνολογικού παραδόξου, ενός από τα πολλά gadgets (=σύνεργα, μαραφέτια) που εισβάλλουν στην καθημερινή μας ζωή. Και πολύ περισσότερο, ως επίδειξη τεχνικής δεινότητας.

ΟρχήστραΗ πρόθεσή μας, ήταν να μιμηθούμε την τέχνη, να ξανοιχτούμε πάλι τον θαυμαστό κόσμο των αυτομάτων, με άλλα μέσα και σε μιαν άλλη τεχνολογικά εποχή. Προσπαθήσαμε, δηλαδή, να μιμηθούμε την τέχνη, εκμεταλλευόμενοι την αυταπόδεικτη αρχή πως «ο κόσμος που γεννιέται στην οθόνη του υπολογιστή δεν είναι πια εκείνος των κύκλων, των τετραγώνων, των τριγώνων αλλά εκείνος της κίνησης, της δίνης, των αποσυντεθειμένων ακμών, των ξεφτισμένων νεφών. Καλεί για μια νέα γεωμετρία.»

...Στο μουσείο Τέχνης και Ιστορίας του Neuchatel υπάρχει ένα έργο του Pierre Jacques-Droz. Φτιάχτηκε το 1744 και επιγράφεται «Ο συγγραφέας». Μέσα του βρίσκεται κρυμμένος ένας μηχανισμός. Στον κατάλογο του μουσείου καταχωρίζεται ως «Αυτόματο». Όταν μπαίνει σε κίνηση, το έργο μιμείται τις κινήσεις ενός συγγραφέα που γράφει κάποιο έργο του.

...Σε κάποιο σύντομο κείμενο που αναφέρεται στα μουσικά αυτόματα, διαβάζουμε πως η χρήση τους μπορεί να ανιχνευτεί ήδη από τον 8ο μ.Χ. αιώνα. Ο συγγραφέας του κειμένου αυτού παρομοιάζει το ξύλινο ή μεταλλικό περιστρεφόμενο τύμπανο των αυτομάτων αυτών με τις διάτρητες κάρτες των πρώτων υπολογιστικών μηχανών.

...Η εικόνα που κοσμεί αυτή τη σελίδα είναι μιας μηχανικής ορχήστρας δωματίου που ήταν το αγαπημένο αυτόματο της Μαρίας-Αντουανέτας. Υπάρχει στο Kyoto Arashiyama Orgel Museum στην Ιαπωνία, μαζί με πολλά άλλα.

...Στο Λονδίνο μπορείτε να επισκεφτείτε το Cabaret Mechanical Theatre, μια έκθεση με σύγχρονα μηχανικά αυτόματα, μερικά από τα οποία μπορούν να χαρακτηριστούν ως αντικείμενα τέχνης.

Όλα αυτά τα μηχανικά κατασκευάσματα, όπως και πολλά άλλα, πιο ταπεινής καταγωγής και χρήσης, σαν εκείνες τις κοσμηματοθήκες που όταν τις άνοιγες έπαιζαν μουσική και μια ψεύτικη μπαλαρίνα άρχιζε να κάνει τις μηχανικές χορευτικές της φιγούρες, δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να μιμούνται την τέχνη. Το ίδιο και τα μεγάλα μουσικά κουτιά που συναντά κανείς συχνά στις Κεντροευρωπαϊκές (κυρίως γερμανικές) μεγαλουπόλεις: με έμβολα, αυλούς και με κάποιο προκαθορισμένο πρόγραμμα πασχίζουν να αποδώσουν με τον τρόπο τους την τέχνη της μουσικής. Για να μη μιλήσουμε για τις υπό εξαφάνιση ελληνικές ρομβίες...

Οι άσσοι και τα μηδενικά που φτάνουν στον υπολογιστή σας απεικονίζοντας τα έργα του Κωστή Τριανταφύλλου δεν διεκδικούν για τον εαυτό τους τον τίτλο της αυθύπαρκτης τέχνης. Τουλάχιστον όχι περισσότερο από κάποιο μεγάλο μουσικό κουτί που ίσως σήμερα να παίζει στους δρόμους του Μονάχου ή από τη μικροσκοπική ξύλινη μπαλαρίνα της κοσμηματοθήκης με τις αδέξιες μηχανικές της κινήσεις. «Ιχνογραφώντας την πραγματικότητα, η εικόνα που δημιουργείται από τους επιστήμονες δεν μπορεί εξ ορισμού να έχει την ίδια έννοια ή την ίδια λειτουργία με αυτήν που δημιουργείται από τον καλλιτέχνη.»

Δημήτρης Σκούφης


Τα κείμενα σε εισαγωγικά προέρχονται από το άρθρο της Monique Sicard "Art et Science, la chute du mur?", στο βιβλίο "Chercheurs ou Artistes", εκδ. Autrement, 1995.


© ART TOPOS, 1996
Τελευταία ενημέρωση:
info@artopos.org